Najnowsze badania brytyjskich naukowców przynoszą przełom w zrozumieniu, dlaczego u niektórych osób rozwija się demencja. Okazuje się, że niedobór snu może zaburzać naturalny system oczyszczania mózgu, zwiększając ryzyko chorób neurodegeneracyjnych, takich jak Alzheimer. Zespół badaczy z Uniwersytetu w Cambridge i kilku ośrodków partnerskich odkrył, że zaburzenia w działaniu tzw. układu glimfatycznego – odpowiedzialnego za usuwanie toksyn z mózgu – mogą prowadzić do gromadzenia się szkodliwych białek. To właśnie brak snu zwiększa ryzyko Alzheimera.
Jak działa układ glimfatyczny
Układ glimfatyczny to swoisty „system kanalizacyjny” mózgu. W czasie snu przepływa przez niego płyn mózgowo-rdzeniowy (CSF), który wypłukuje zbędne produkty przemiany materii z komórek nerwowych. Kiedy śpimy zbyt krótko lub nasz sen jest przerywany, system ten nie ma czasu, by zadziałać prawidłowo.
Badanie, którego wyniki opublikowano w czasopiśmie Alzheimer’s & Dementia, objęło ponad 40 tysięcy dorosłych osób. Analiza rezonansów magnetycznych wykazała, że zaburzenie przepływu glimfatycznego koreluje ze zwiększonym nagromadzeniem dwóch toksycznych białek – amyloidu i tau. Te z kolei tworzą w mózgu złogi i sploty, które uszkadzają neurony i zaburzają pamięć, mowę oraz logiczne myślenie.
Przeczytaj też: Miasto, w którym powietrze zabija szybciej niż mróz. Oto najzimniejsza stolica świata
Dalszy ciąg artykułu poniżej
Brak snu zwiększa ryzyko Alzheimera
Autorzy badania zastosowali specjalny algorytm opracowany przez dr Yutonga Chena, pozwalający „zajrzeć” w funkcjonowanie układu glimfatycznego za pomocą danych z MRI. Wykryli trzy biomarkery, które wskazują na jego zaburzenia. Oprócz problemów ze snem, na osłabienie układu glimfatycznego wpływają również czynniki sercowo-naczyniowe, takie jak nadciśnienie czy miażdżyca. Naukowcy podkreślają, że kontrolowanie ciśnienia i dbanie o zdrowy sen może realnie zmniejszyć ryzyko demencji.
Nowe nadzieje na leczenie i profilaktykę
Badacze zapowiadają, że ich odkrycia zostaną szerzej przedstawione na World Stroke Congress 2025 w Barcelonie. Wyniki otwierają drogę do nowych badań nad lekami, które mogłyby wspierać naturalne oczyszczanie mózgu lub przywracać jego sprawność u osób z chorobami neurodegeneracyjnymi. Jak podkreśla prof. Bryan Williams z British Heart Foundation: „To fascynujące odkrycie pokazuje, że problemy z systemem usuwania odpadów w mózgu mogą po cichu zwiększać ryzyko demencji. Lepiej rozumiejąc ten mechanizm, możemy nauczyć się skuteczniej zapobiegać chorobie Alzheimera.”
Jedno jest pewne: sen to nie luksus, a biologiczna konieczność, bez której nasz mózg nie potrafi się oczyścić – dosłownie i w przenośni. Źródło: dailymail.co.uk